سفارش تبلیغ
صبا ویژن

مروری بر نظرات امبرتو اکو و سخنرانی‌اش در کتابخانه اسکندریه

 

    

  اکو کیست؟
گفتنی است اکو در سال???? با انتشار کتابش به نام «نام گل سرخ» که در سراسر دنیا بیشتر از ?? میلیون نسخه فروخته است به عنوان یک غول روشنفکری شناخته شد. این رمان مجموعه‌ای از بحث‌های فلسفی، مجادلات مذهبی و گفت‌وگو‌های علمی را در قالبی پلیسی و در فضای قرن چهاردهم ایتالیا به نمایش می‌گذارد.
امبرتو اکو (????ـumberto Eco) از نواندیشان پسامدرن ایتالیایی و استاد فلسفه و زیبایی‌شناسی است.
شهرت او بیشتر به این خاطر است که توانست به چشم‌انداز تازه‌ای در علم نشانه‌شناسی (Semiotique) دست پیدا کند تا آنجا که می‌توان ادعاکرد که او در سال‌های ???? تا ???? تحول و انقلابی در حوزه علم نشانه‌شناسی را پدیدآورده است. او با تمایز بخشیدن میان «نشانه‌شناسی دلالت» و «نشانه‌شناسی ارتباطات» تعاریف نوینی از سیستم‌های ارتباطی ارائه کرد.


داستانى از فرانتس کافکا


فیلسوفى همیشه دور و بر جایى مى گشت که بچه ها سرگرم بازى بودند. سپس اگر پسربچه اى را مى دید که فرفره اى در دست داشت، گوشه اى کمین مى کرد. با به چرخش درآمدن فرفره، فیلسوف دنبال آن مى دوید و مى کوشید آن را بگیرد. اینکه بچه ها سر و صدا به پا مى کردند برایش چندان اهمیتى نداشت. هر بار که موفق مى شد فرفره اى را در حال چرخش برباید، خوشحال مى شد، اما خوشحالى تنها لحظه اى دوام مى آورد. سپس فرفره را به زمین مى انداخت و دور مى شد. به گمان او شناخت هر جزیى، از جمله شناخت فرفره اى در حال چرخش، براى شناخت کل کافى بود. از این رو او به مسئله بزرگ نمى پرداخت. به عقیده او اگر جزیى ترین جزء واقعاً بازشناخته مى شد، همه چیز بازشناخته شده بود. از این رو تنها به فرفره در حال چرخش مى پرداخت و هرگاه مى دید که مقدمات چرخش فرفره اى تدارک دیده مى شود، امیدوار بود که این بار موفق خواهد شد. سپس وقتى که فرفره به چرخش درمى آمد، در حال دویدن بى امان به دنبال آن، امیدش به یقین بدل مى شد، ولى همین که آن شىء چوبى بى مقدار را در دست مى گرفت، احساس نفرت مى کرد و قیل و قال بچه ها که تا این لحظه از آن غافل مانده بود، ناگهان در گوشش مى پیچید، پا به فرار مى گذاشت و خود مانند فرفره زیر تازیانه به پیچ و تاب مى آمد. «داستان همین جا تمام مى شود.» داستانى از فرانتس کافکا با ترجمه على اصغر حداد


مأموریت تمام شد آقاى چخوف

 

          

 چخوف صد سال پیش یعنى در سال ???? درگذشت.
او در هنگام مرگ تنها ?? سال داشت و اکثر آثار درخشان داستانى خود را در سال هاى پایانى عمر نوشته بود. چیزى که باعث مى شود چخوف در میان نویسندگان روس و اصلاً نویسندگان دنیا، زنده تر و جاندارتر به نظر بیاید، شاید به توجه او به موقعیت هایى برمى گردد که هر انسانى ممکن است درگیر آن شود. در واقع ما چخوف را نه به خاطر طنز ها و یا تراژدى هایش، بلکه به دلیل تسلط بر روح و روان انسان دوست داریم و شاید به همین دلیل است که نمى خواهیم او را در یک سبک و دوره زندانى کنیم. در این یادداشت سه نمونه از شخصیت هاى داستانى او را گزارش مى کنم:


گفت وگو با ناتاشا امیرى - نویسنده:قصد آزار خواننده را داشته ام

         

ناتاشا امیرى متولد سال ???? است. او که به رشته هاى مجسمه سازى، نقاشى و اسب سوارى علاقه داشته است، داستان نویسى را برگزید. امیرى کار داستان نویسى را به سال ???? و به دلیل تاثیر فوق العاده اى که با دیدن غزاله علیزاده به وجود آمد، آغاز کرد. اولین مجموعه داستان خود را بعد از چند سال کار حرفه اى و با نام «هولا هولا» در اوایل دهه هشتاد به بازار فرستاد. این کتاب توانست چندین جایزه ادبیات داستانى را از آن خود کند. اما «با من به جهنم بیا» دومین رمان امیرى است که در سال ?? توسط انتشارات افق منتشر شد. امیرى در این کتاب روایتى از وهم و تردید را به نمایش مى گذارد. به همین مناسبت گفت وگویى با او انجام داده ایم. گفت وگویى که در میان باد شدید و در حالى صورت مى گرفت که باد همه چیز را از جا کنده بود!

 


گفت وگوى روزنامه هندو تایمز با امبرتو اکو

 

      

یکشنبه ها داستان مى نویسم
ادبیات داستانى، متون علمى، مقالات، کتاب هاى کودکان، مطلب براى روزنامه ها. برون ده نوشتارى امبرتو اکو بسیار گسترده و متنوع است.اکو به عنوان استاد دانشگاه بولونیاى ایتالیا، امروزه به خاطر نظریاتش درباره نشانه شناسى، تاویل ادبى و زیبایى شناسى قرون وسطى پیش از آن که به داستان نویسى روآورد معروف بوده است. اکو در سال???? با انتشار کتابش به نام «نام گل سرخ» که در سراسر دنیا بیش از ?? میلیون نسخه فروش داشت برابر با یک غول روشنفکرى شناخته شد.این رمان که مجموعه اى از بحث هاى فلسفى، مجادلات مذهبى و گفت وگو هاى علمى را در قالبى پلیسى و در فضاى قرن چهاردهم ایتالیا به نمایش مى گذارد، مقدمه اى براى داستان هاى بعدى اکو و از همه معروف تر «آونگ» فوکو، داستانى به نهایت اندیشمندانه درباره دوز و کلکى که به واقعیت مى پیوندد و توطئه گرى هاى داستانى که تبدیل به واقعیت مى شوند، بود.امبرتو اکو با داشتن بیش از ?? دکتراى افتخارى و مجموعه اى از جوایز ادبى و علمى یکى از برجسته ترین روشنفکران عصر حاضر شناخته مى شود.او اخیراً در کنفرانسى با موضوع «فرهنگ هاى دانش» که در موسسه فرانسه برگزار شد شرکت کرده است. به همین مناسبت روزنامه هندو مصاحبه اى را با وى ترتیب داده که در زیر مى خوانید.


تجربیات یک نویسنده - موفقیت اثر یک راز است- امبرتو اکو

 

    

نوشتن درست از اولین روزهایى که خودم را به یاد دارم همراهم بود. اصلاً هم نمى توانم بگویم که این مسأله ارثى بوده و خاندانمان همگى دست به قلم بودند. براى اینکه اصولاً معلوم نیست اصل و نصب ام به کجا بازمى گردد. جدم یک کودک سرراهى بود و شاید این اسم فامیل عجیب و غریب از همین مسأله ناشى مى شود، انگار ما از آسمان آمده ایم. چند سال پیش دوست پژوهشگرى در کتابخانه مرکزى واتیکان به لیست بالابلندى از کودکان خیابانى عصر پدربزرگ ام دست یافته بود. کشیش هاى مدرسه کودکان یتیم آنها را کودکان آسمانى نامیده بودند و احتمالاً جد من هم از همان آسمان پایین افتاده بود!
سال ها پیش بعد از نوشتن اولین رمان ام فامیل هاى بسیارى پیدا کردم که آنها هم مثل پدر و پدربزرگ ام بى کس و کار بودند و معتقد بودند که حتماً در خاندان من یکى دو نفر نویسنده بودند و بهتر است که من کندوکاو کنم. بعید هم نیست شاید یکى از همین نویسندگان نامدار ایتالیایى روزى فرزندى ناخواسته را توى جعبه میوه کنار خیابان رها کرده باشند.

 


پیش از آن که بمیرید، بخوانید!


بخش ?
 ما پیرها می دانیم چه چیزی را باید حفظ نمود. جوانان تجربه چندانی ندارند.
کسی بایدباشد تا مرزها را به آنها نشان داده و تجربه ها را در اختیارشان قرار دهد. دوریس لسینگ

تعدادی از بنگاه های چاپ و نشر کتاب در اروپا ، از صد نویسنده بزرگ جهان خواسته اند تا ده جلد از بهترین کتاب های تاریخ ادبیات را برگزینند. کتاب هایی که اثر بی چون و چرایی بر فرهنگ و ادبیات جهانی و اندیشه ها و تخیلات خودشان داشته است
نخستین اثر، تاریخ هزارو هشتصد سال پیش از میلاد مسیح و آخرین آنها هزارو نهصدو نود وپنج را بر پیشانی خود دارد. بهترین کتاب برگزیده ی نویسندگان مزبور رمان « دون کیشوت » نوشته میگوئل سروانتس ، نویسنده ی مشهور اسپانیایی است. این کتاب را بسیاری سرچشمه ی رمان مدرن می دانند.
در این لیست زنان با ده کتاب حضور دارند. اگر چه ویرجینیا وولف با دو کتاب خواندنیش مهر زنان را بر لیست کوبیده است. از برندگان جایزه ی نوبل ادبیات تنها سیزده نفر نام برده شده اند . کتابهای مذهبی تنها با یک نماینده – کتاب ایوب – به کتابخانه ی جهانی راه یافته اند.
دوریس لسینگ ، سلمان رشدی، جان ایروینگ ، میلان کوندرا، گیتا مهتا، پل آستر، نورمان میلر، وله سونیکا و و.س. نایپل از جمله نویسندگانی هستند که در تهیه لیست رای داده اند.
از باب دیلان ترانه سرا و خواننده ی مشهور هم نظر خواسته بودند. او تنها کسی بود که پاسخی نفرستاد.
داستایوسکی با چهار اثر و تولستوی و کافکا و شکسپیر هرکدام با سه شاهکار حضور پر قدرت خود را در ادبیات جهان گوشزد کرده اند.
این مقاله را نخستین بار در سایت گویا منتشر نموده ام.
کتاب ها بر اساس حروف البفای انگلیسی لیست شده اند.

*****
شینوا آکبه (1930- ) فروپاشی : نیجریه
هانس کریستیان آندرسن (1805- 1875 ) داستان ها و قصه ها : دانمارک
جین اوستین (1775- 1817 ) غرور و تعصب : انگلیس
آنوره بالزاک (1799- 1850 ) بابا گوریو : فرانسه
ساموئل بکت (1906- 1989 ) سه گانه ی مولی ، مالون می میرد ، بی نام : ایرلند
بوکاچیو ( 1313- 1375 ) د کامرون : ایتالیا
خورخه لوئیس بورخس ( 1899- 1986) مجموعه ی آثار : آرژانتین
امیلی برونته ( 1818- 1848) بر بلندی های بادگیر : انگلیس
آلبر کامو (1913- 1960) بیگانه : فرانسه
پل سزان (1920-1970 ) اشعار : فرانسه/ رومانی
فردیناند سلین ( 1894- 1961 ) سفر به انتهای شب : فرانسه
میگوئل سروانتس ( 1547- 1616 ) دون کیشوت : اسپانیا
جفری چائوسر (1340- 1400) حکایت های کانتربوری : انگلیس
جوزف کنراد (1857-1924 ) نوسترومو : انگلیس/ اوکراین
دانته ( 1265- 1321 ) کمدی الهی – ایتالیا
چارلز دیکنز ( 1812 1870 ) انتظارات بزرگ : انگلیس
دنیس دیدرو (1713- 1784 ) زاکوئس قدری و ارباب او : فرانسه
آلفرد دوبلین (1878- 1957 ) محله آلکساندر برلین : آلمان
فیودور داستایوسکی ( 1821- 1881) جنایت و مکافات – ابله – تسخیرشدگان – برادران کارامازوف : روسیه
جورج الیوت (1819- 1880 ) میانه ماه مارش : انگلیس
رالف الیسون ( 1914- 1994) مرد نامرئی : آمریکا
اورپیدو ( 480- 406 ق.م) مده آ : یونان
ویلیام فالکنر (1897- 1962 ) آبسلوم ، آبسلوم – خشم و هیاهو : آمریکا
گوستاو فلوبر (1821- 1880 ) مادام بواری – داستان مردجوان : فرانسه
فدریکو گارسیا لورکا ( 1898- 1936 ) قصیده های کولی ها : اسپانیا
گابریل گارسیا مارکز (1928 - ) صد سال تنهایی – عشق سالهای وبا : کلمبیا
گیل گمش ( 1800 ق.م )
یوهان ولفگانگ گوته ( 1749- 1832 ) فاوست : آلمان
نیکلای گوگول ( 1809- 1852 ) نفوس مرده : روسیه
گونتر گراس (1927 - ) طبل حلبی : آلمان
گویمارس روزا ( 1880- 1967 ) شیطان در راه : برزیل
کنوت هامسون ( 1859- 1952 ) گرسنگی : نروژ
ارنست همینگوی (1899- 1961 ) پیرمرد و دریا : آمریکا
هومر (700 ق. م ) ایلیاد و اودیسه : یونان
هنریک ایبسن (1828- 1906 ) خانه عروسک : نروژ
کتاب ایوب ( 400 ق. م ) فلسطین /اسرائیل
جیمزجویس (1882- 1941 ) اولیس : ایرلند
فرانتس کافکا (1883- 1924 ) مجموعه ی داستانها- مسخ – قصر : جمهوری چک
کالیداس ( 400- ) بازشناسی ساکونتالا : هند
یاسوناری کاواباتا (1899- 1972 ) صدایی از کوهستان : ژاپن
نیکوس کازنتزاکیس (1883- 1957 ) زوربای یونانی : یونان

سیپریسک -کند وکاوهای یک ذهن پرسش گر

ادامه دارد


پیش از آن که بمیرید، بخوانید!(2)

بخش?

ویلیام فالکنر، گابریل کارسیا مارکز، توماس مان، گوستاو فلوبر و ویرجینیا وولف هرکدام با دو اثر در لیست آمده اند.
از ایران مثنوی مولوی با عنوان مثنوی ( قرآن پارسی ) و گلستان سعدی و هزارویکشب برگزیده شده اند. زادگاه هزارویکشب را هند و ایران دانسته و افزوده های بعدی را کار عراقی ها و مصری ها (؟) دانسته اند. من هند و ایرانش را می پذیرم ، اما در عراق جز بر گرداندن اثر از فارسی به عربی و دگرگون کردن برخی نامها ، جای پایی از آنها در این اثر نمی بینم.
دوریس لسینگ می گوید : این لیست بسیار مهم است. ما پیرها می دانیم چه چیزی را باید حفظ نمود. جوانان تجربه چندانی ندارند. کسی بایدباشد تا مرزها را به آنها نشان داده و تجربه ها را در اختیارشان قرار دهد.
بن اوکری نویسنده ی بزرگ نیجریه ایی می گوید: دون کیشوت بیش از هر چیز لذت بی انتهای خواندن را در انسان بر می انگیزد. هر کسی به کتاب و خواندن عشق می ورزد باید پیش از مردن دن کیشوت را بخواند.

دیوید. ه. لارنس (1885- 1930 ) پسران و عشاق : انگلیس
هالدور لاکسنس (1902- 1998 ) مردم مستقل : ایسلند
گیاکومو لئوپاردی (1798- 1837 ) مجموعه ی اشعار : ایتالیا
دوریس لسینگ (1919- ) دفترچه طلایی : انگلیس
آسترید لیندبرگ (1907- 2002 ) پی پی جوراب بلند : سوئد
لو خوان (1881- 1936 ) دفتر خاطرات مرد دیوانه و دیگر روایت ها : چین
ماهابهاراتا ( 500 ق . م ) : هند
نجیب محفوظ (1911- ) بچه های محله ما : مصر
توماس مان (1875- 1955 ) خانواده بودنبروک – کوه جادویی : آلمان
هرمان ملویل (1819- 1891 ) موبی دیک : آمریکا
میشل مونتاین (1533- 1592 ) مقالات : فرانسه
السا مورانته (1918- 1985 ) تاریخ : ایتالیا
تونی موریسون (1931- ) عشق : آمریکا
شیکیبو موراساکی (978- 1014 ) حکایتی از گنجی : ژاپن
روبرت موسیل (1880- 1942 ) مرد بدون خاصیت : اطریش
ولادیمیرنابوکف (1899- 1977 ) لولیتا : روسیه / آمریکا
حکایات نیوله س (1300- ) : ایسلند
جورج اورول(1903- 1950) 1948 : انگلیس
اوید (43 ق. م تا 17 ب.م ) دگردیسی ها : ایتالیا
فرناندو پسوآ (1888- 1935 ) کتاب نا آرامی ها : پرتقال
ادگار آلن پو (1809- 1849 ) مجموعه ی داستانها – آمریکا
مارسل پروست (1871- 1922 ) در جستجوی زمان های از دست رفته : فرانسه
رابله (1495- 1553 ) پانتاگروئل و گارگانتوا : فرانسه
خوان رولفو(1918-1986 ) پدروپارامو : مکزیک
مولوی ( 1207- 1273 ) مثنوی ( قرآن پارسی ) : ایران
سلمان رشدی (1947- ) بچه های نیمه شب : هند/ انگلیس
سعدی (1200-1292 ) گلستان : ایران
طیب صالح (1922- ) کشش به سوی شمال : سودان
خوزه ساراماگو(1922- ) کوری : پرتقال
ویلیام شکسپیر (1564- 1616 ) هاملت – لیرشاه – اتللو : انگلیس
سوفکلس (496- 406 ق. م ) ادیپ شهریار : یونان
استاندال (1713- 1768 ) سرخ و سیاه : فرانسه
لارنس استرن (1713- 1768 ) تریستام شاندی : ایرلند
ایتالو اسوو ( 1861- 1928 ) اعترافات زنوس : ایتالیا
جوناتان سویفت (1667- 1745) سفرنامه گالیور : ایرلند
لئو تولستوی (1828- 1910 ) جنگ و صلح – آناکارنینا- مرگ ایوان ایلیچ و حکایات دیگر : روسیه
آنتوان چخوف (1860- 1904) داستانها : روسیه
هزار و یکشب (700- 1500 ) هند / ایران / عراق / مصر
مارک تواین (1835- 1910 ) هاکلبری فین : آمریکا
والمیکی (300 ق. م ) رامایانا : هند
پابلوس ویرژیل (70- 19 ق. م ) انئید : ایتالیا
والت ویتمن (1819- 1941) علف ها : آمریکا
ویرجینیا وولف (1882- 1941 ) خانم دالووی – به سوی فانوس دریایی : انگلستان
مارگریت یورسنار (1903- 1987 ) خاطرات آدرین : فرانسه

سیپریسک -کند وکاوهای یک ذهن پرسش گر


ریچارد رایت، نویسنده سرکش

سیر زندگی یک نویسنده متعهد 

ریچارد رایت (1908 – 1960)، اولین و بزرگترین رمان نویس سیاهپوست آمریکایی، از همان عنفوان کودکی با فقر و خشونت برآمده از تبعیض نژادی آشنا شد.. او همیشه و در همه حال (در رمانهای عالی مانند «فرزند سرزمین» و یا مقالات کوبنده مانند «نیروهای سیاه») به محکوم کردن رفتارهای تحقیرآمیز نژادپرستانهای میپرداخت که بر میلیونها نفر به دلیل رنگ پوست آنها درآمریکا تحمیل میشد. زندگینامه جدیدی از ریچارد رایت منتشر شده است که بخشی از آن بر اساس گزارشهای FBI میباشد این گزارشها اخیراً در اختیار عموم قرار گرفته است. زندگینامه جدید، نگاهی است به سیر زندگی این نویسنده که یکی از نخستین مبارزان ضدنژادپرستی نیز بوده است. 

پس از کار در هتل، سینما، شرکتهای عینک سازی این نوجوان کنجکاو که سرگشته تفسیرهای خردگرایانه بود، سرانجام جهان کتاب را در یک کتابخانه کوچک محلی کشف کرد. هر کتابی را که به دستش میرسید، از ادبیات ایستگاهی و رمانهای سخیف پلیسی گرفته تا آثار کلاسیک اروپایی و آمریکایی از جمله کتابهای شکسپیر، ویکتور هوگو، داستایفسکی، ادگار آلنپو، ملویل و غیره، مطالعه میکرد. نوشته های درخشان اما فراموش شده هجونویس قدرتمند، هربرت ال. منکن (Herbert l. Mencken)، بر ریچارد رایت تاثیر گذاشت. رایت بعدها گفت: «منکن به من یاد داد که برای آنکه بتوانیم ارزشهای غلط و پوچی هایی که ما را احاطه کرده به تمسخر بگیریم با کلمات چه ها میتوانیم بکنیم.» او بدین ترتیب «قدرت کلمات» را کشف میکند و از آن برای مبارزه علیه پیشداوریها استفاده میجوید. این آشنایی خلسه آور او را خیلی زود به نگاشتن عقاید و مشاهدات خود سوق میدهد و او این کار را ابتدا در نشریات کوچک محلی آغاز میکند.


هوشنگ گلشیری

 

    

 هوشنگ گلشیری (????-????) در اصفهان به دنیا آمد و دوران کودکی را در فقر در آبادان سپری کرد.در سال ???? تحصیلات خود را در رشته ادبیات فارسی در دانشگاه اصفهان ادامه داد.شرکت در جلسات انجمن صائب و زندانی شدن در سال ???? و پس از آن انتشار نشریه جنگ از مهمترین حوادث جوانی او می باشد. «جنگ» با آثار گلشیری و حقوقی و کلباسی و دوستخواه و..تبدیل به یکی از قطب های ادبی کشور شد و به همراه «کتاب هفته» که توسط «شاملو»و «دکتر هشترودی» چاپ می شد از مهمترین آثار ادبی اوایل دهه ?? به شمار می آیند.مهمترین سالهای حیات ادبی گلشیری از اواخر دهه ?? آغاز می شود و تا سال مرگش ???? ادامه می یابد.گلشیری از معدود نویسندگانی بود که بعد از انقلاب هم همچنان پربار نوشت و سیاست نابود کردن هنرمندان در بعد از انقلاب از پایش نینداخت...
«شازده احتجاب-????» اولین رمان بلند او می باشد. رمانی در سبک ادبی «جریان سیال ذهن» که در ذهن شازده قاجاری می گذرد.احتجاب که آخرین بازمانده شاهزادگان است در ذهن خود زندگی نیاکان را مرور می کند.او در حالی که تمامی جلال و جبروت گذشتگانش را از دست رفته می بیند و همسرش «فخرالنساء» را از دست داده است .حسرت نشناختن همسرش باعث می شود که کنیز خانه «فخری» را مجبور کند تا خودش را مانند فخرالنساء بسازد.اما باز هم ناکام می ماند و در فراموشی خود فرو می رود که وقتی مستخدم خانه به او اعلام می کند که شازده احتجاب مرد..مرگ خود را هم از یاد برده است و...
بزرگ ترین درس شازده احتجاب این است که هیچ انسانی را نباید به صورت ایده آل های ذهنی از حالت انسانی و واقعی اش مسخ کرد. هشداری به حکومت هایی که سعی دارند همه مردم را به شکل دلخواه خود بار بیاورند.
سبک گلشیری جدا از مضامین ناب داستانها گرایش عمیق به «فرم » می باشد که این باعث می شود آثار گلشیری را چه در زمینه رمان و چه داستان کوتاه از هم نسلانش تمیز داد.مثلا «عنصر استفاده از زمانهای پیچ در پیچ و متقاطع » در آثار او بین نویسندگان ایرانی بی همتاست.این سبک در رمانهای «آینه های دردار» و «بره گمشده راعی » به عمیق ترین شکل بیان شده است.
گلشیری در سال ???? و پس از چاپ مجموعه داستان «نماز خانه کوچک من » مجددا زندانی شد.و پس از انقلاب هم در سال ???? از تدریس در دانشگاه اخراج شد.در سال ???? جایزه «اریش رامایا مارک » را دریافت کرد و در سال ???? بر اثر بیماری درگذشت.

آثار :
رمان :
 شازده احتجاب (????)
کریستین و کید (????)
بره گمشده راعی (????)
حدیث ماهیگیر و دیو (????)
در ولایت هوا (????)
آینه های دردار (????)
جن نامه (????)
***
داستان کوتاه :(مجموعه)
مثل همیشه(1347)
نمازخانه کوچک من  (1354)
جبه خانه(1362)
پنج گنج(1368)
دست تاریک دست روشن (1374)

دیگر آثار :
باغ در باغ (مقالات)- در ستایش شعر سکوت-جدال نقش با نقاش-نیمه تاریک ماه
حریق باد